Çalışma hayatı içinde bulunan 5953 sayılı kanuna ‘Basın mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki münasebetlerin tanzimi hakkındaki kanuna ‘ tabi çalışanların emekli olma şartları konusunda sizleri bilgilendirmeye çalışacağım.

GAZETECİ OLARAK ÇALIŞANLARIN EMEKLİ OLMA ŞARTLARI NELERDİR?

Çalışma hayatı içinde bulunan 5953 sayılı kanuna ‘Basın mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki münasebetlerin tanzimi hakkındaki kanuna ‘ tabi çalışanların emekli olma şartları konusunda sizleri bilgilendirmeye çalışacağım.

5953 sayılı basın iş kanunu basın çalışanları arasında 212 sayılı kanun olarak bilinmektedir.

Toplumu değişen ve gelişen olaylar hakkında bilgilendirmek  ve aydınlatmak için kalemini ve fırçasını veya kamerasını kullanarak fikri emeği sunan ve geçimini de böyle sağlayan meslek sahiplerine gazeteci denilmektedir.

Her alanda ve konuda toplumu haberdar eden bu mesleğe gönül verenlerin tüm çalışanlar gibi en çok merak ettikleri konu emeklilik durumlardır.

506 sayılı sosyal sigortalar kanunu gereğince basın kanuna tabi çalışanların prim ödeme gün sayılarının 4/1 kadar ilave sigortalılık süresi verilmekteydi ve bu süreler 4447 ve 4759 sayılı kanunlar gereğince de emeklilik yaşından indiriliyordu. Ancak bunun için tek bir şart vardı; gerek 08.09.1999 tarihinde yayınlanan 4447 sayılı kanun ve gerekse 23.05.2002 tarihinde yayınlanan 4759 sayılı  kanunda basında en az 3600 gün çalışmış olması şarttı. Bu iki kanun emeklilik için yaş şartı getiren kanunlardır. 4759 sayılı kanunu göre Kadınlar 20 yıl Erkekler 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 günü tamamlamaları halinde SSK’dan hemen emekli olabiliyorlardı.

Basında 3600 günü (2A veya 3A görünen günleri) tamamlayanlara prim ödeme sürelerinin 4/1 kadar sigortalılık süresine (360 gün/4=90 gün) ekleme yapılıyordu. Bu süreler prim ödeme gün sayısına ilave edilmez. Ancak 23.05.2002 tarihinde yayınlanan 4759 sayılı kanuna göre basında 3600 günü olmayanlara bu tür bir hak olmuyor, normal çalışanlar gibi emeklilikte yaş şartı getiriliyordu.

Örnek vermek gerekirse 01.05.1992 tarihinde 23.05.2002 tarihine kadar 3622 gün basın kanuna tabi prim yatırmış olan kişi indirimden yararlanırken;  01.06.1992 tarihinden 23.05.2002 tarihine kadar 3592 basın kanuna tabi prim yatırmış olan kişi indirimden yararlanamıyordu.

5510 sayılı kanunun geçici 7.maddesinde 506 sayılı kanunun 5.maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp 5510 sayılı kanunun 40. maddesinde sayılmayan işlerde, kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma sürelerinin itibari hizmet süresi olarak değerlendirilmesinde 3600 gün prim ödeme şartı aranmayacağı belirtilmiş olup, 5510 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar geçen itibari hizmet sürelerinin sigortalılık süresine ilave edilen itibari hizmet gün sayılarının, 5 yıldan çok olmamak üzere yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen yaş hadlerinden indirilmesi gerekir. 

SGK  17.09.2009 tarihinde yayınladığı 2009/114 sayılı ’Tahsis İşlemlerinde Tereddütlü Konular’ hakkındaki  genelgeye göre 3600 günden az basın günü olanlarında ilave sigortalılık süresinden yararlandırılması yani emeklilik yaşının belirlenmesinde dikkate alınması kararlaştırıldı.

 3600 gün koşulu aranmaksızın sigortalılık süresine ilave edilecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirim yapılacaktır.

Örnek = 05.02.1992 tarihinde ilk defa sigortalı olmuş  Zeynep hanım basın kanun tabi olarak 4110 gün prim ödemiş olup toplam prim gün sayısı 4917 gündür. Zeynep hanım itibari hizmet sürelerinide dikkate alarak ne zaman emekli olabilir ?

Normal emeklilik şartı 20 yıl 48 yaş 5525 gün’dür.

23.05.2002 tarihine kadar itibari hizmet süresi 1822 gün /4 = 455 gün/360 gün = 1 yıl 3 ay 6 gün

Sigorta başlangıç tarihi = 05.02.1992 – 1 yıl 3 ay 6 gün = 30.11.1990 olacak

30.11.1990 tarihine göre emeklilik şartı 20 yıl 47 yaş 5450 gün

İtibari hizmet süresi  4110 gün/4 = 1102 gün / 360 gün = 3 yıl 22 gün

Yaşdan düşülecek  süre 47 yaş – 3 yıl 22 gün = 43 yaş 11 ay 9 gün

Zeynep hanım 533 gün daha prim öderse 44. yaşını kutladığı günlerde emeklilik tahsis talebinde bulunabilir.

Örnek = 01.07.1987 tarihinde ilk defa sigortalı olmuş Metin bey basın kanuna tabi olarak 3570 gün prim ödemiş olup toplam prim gün sayısı 6097 gündür. Metin bey itibari hizmet sürelerinide dikkate alarak ne zaman emekli olabilir?

Normal emeklilik şartı 25 yıl 50 yaş 5375 gün’dür.

23.05.2002 tarihine kadar itibari hizmet süresi 1282 gün/4 = 320 gün                                                                  

Sigor ta başlangıç tarihi = 01.07.1987 – 10 ay 20 gün = 11.09.1986 olacak

11.09.1986 tarihine göre emeklilik şartı 25 yıl 49 yaş 5300 gün

 İtibari hizmet süresi 3570 gün/4 =892 gün/360 gün = 2 yıl 5 ay 22 gün

Yaşdan düşülecek süre 49 yaş – 2 yıl 5 ay 22 gün = 46 yaş 6 ay 8 gün

Metin bey çalışmasa bile 46 yaşının ortasında emeklilik tahsis talebinde bulunabilir.

Saygılarımla,

Mustafa Çağlayan

Sosyal Güvenlik Uzmanı